Badania w projekcie IW EQUAL „Elastyczny pracownik – partnerska rodzina”

Projekt „Elastyczny pracownik – partnerska rodzina” realizowany był w latach 2004-2008 w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL (działanie 2.) przez Wyższą Szkołę Ekonomiczną w partnerstwie z Białostocką Fundacją Kształcenia Kadr, Izbą Przemysłowo-Handlową w Białymstoku oraz Zakładem Doskonalenia Zawodowego w Białymstoku. Projekt wpisywał się w Temat G IW EQUAL: Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących. Temat G jest realizowany w ramach priorytetu 1. Zwalczanie dyskryminacji i nierówności na rynku pracy.

Projekt był kierowany do pracujących rodziców mających dzieci w wieku do 7 lat oraz do kobiet ciężarnych i zmierzał do poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy poprzez stworzenie im warunków umożliwiających godzenie życia rodzinnego z zawodowym.

W ramach projektu przeprowadzono badania wśród pracodawców i pracowników – celem było uzyskanie informacji na temat dotychczasowego i perspektywicznego wykorzystania elastycznych form pracy jako instrumentu ułatwiającego godzenie ról zawodowych i rodzinnych.

• W badaniu pracodawców w szczególności chodziło o ustalenie: 
  
• skali i zakresu stosowania elastycznych form pracy i elastycznej organizacji czasu pracy, a zwłaszcza skali wykorzystania tych elastycznych form pracy, które w największym stopniu sprzyjają godzeniu życia zawodowego z rodzinnym;
  
• stanu wiedzy pracodawców na temat elastycznych form pracy; 
  
• korzyści i barier w stosowaniu elastycznych form pracy;
  
• stopnia zainteresowania firm wprowadzeniem lub rozszerzeniem stosowania elastycznych form pracy pozwalających na godzenie życia zawodowego z rodzinnym przez pracowników mających małe dzieci lub przez kobiety w ciąży.
  

Dobór podmiotów do badania miał charakter częściowo celowy i częściowo losowy. W badaniu uwzględniono przede wszystkim przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 10 osób oraz wybrane losowo firmy z pozostałych klas zatrudnieniowych i jednostek sfery publicznej. 

Próba badawcza (541 firm) objęła zarówno przedsiębiorstwa sektora państwowego, jak i prywatnego reprezentujące wszystkie sekcje gospodarki narodowej, a więc: przemysł, budownictwo, handel i naprawy, transport, pośrednictwo finansowe, obsługę nieruchomości i firm, administrację publiczną, edukację, ochronę zdrowia.

Z kolei celem szczegółowym badania wśród pracobiorców było zidentyfikowanie:

• dotychczasowej formy ich zaangażowania zawodowego;
  
• trudności w łączeniu pracy zawodowej z życiem rodzinnym;
  
• ich stanu wiedzy, świadomości w kwestii wykorzystania elastycznych form pracy jako istotnego narzędzia pozwalającego na godzenie życia zawodowego z rodzinnym.
  

Ankieta była skierowana wyłącznie do pracowników najemnych, a więc do osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w przedsiębiorstwie publicznym lub u pracodawcy prywatnego. 

Badanie kwestionariuszowe wśród pracobiorców zostało zrealizowane w firmach, w których równolegle byli ankietowani pracodawcy. Zgodnie z założeniami projektu było to 300 pracowników mających dzieci w wieku 0-7 lat. Ponadto dodatkowo 82 ankiety zostały przeprowadzone wśród pracujących studentów mających także dzieci w wieku do lat 7 oraz wśród studiujących pracownic w ciąży. Praca zawodowa i nauka w tym samym czasie może potęgować trudności w godzeniu życia zawodowego z rodzinnym.

W ramach projektu przeprowadzono także ogólnopolskie badania zarówno wśród pracodawców, jak i pracowników, których celem była próba odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim zakresie w polskich przedsiębiorstwach stosowane są działania w kwestii zapewnienia równowagi między pracą zawodową a życiem osobistym pracowników. 

W badaniu pracodawców chodziło o ustalenie:

• w jakim stopniu polityka personalna polskich firm uwzględnia problematykę WLB pracowników;
  
• jakie rozwiązania z zakresu WLB są obecnie stosowane;
  
• czy firmy prowadzą badania odnośnie do rozpoznania potrzeb i oczekiwań pracowników dotyczących godzenia pracy zawodowej z życiem rodzinnym; 
  
• czy i jakie efekty daje stosowanie rozwiązań ułatwiających godzenie pracy z życiem pozazawodowym pracowników.
  

Badanie zostało przeprowadzone wśród 707 pracodawców z wykorzystaniem wywiadu kwestionariuszowego. 

W badanych firmach przeprowadzono również wywiady z 500 pracownikami dobranymi na podstawie przyjętych kryteriów: płci, zajmowanego stanowiska, stanu rodzinnego. Celem badań było ustalenie, czy faktycznie pracownicy odczuwają trudności w łączeniu pracy z życiem rodzinnym, z jakich rozwiązań ułatwiających równowagę praca-życie korzystają i jakie ma to dla nich znaczenie w sferze zawodowej i życia osobistego. Cele szczegółowe badań odnosiły się do:

• dotychczasowej formy zaangażowania zawodowego pracowników;
  
• trudności w łączeniu pracy zawodowej z życiem rodzinnym;
  
• zdiagnozowania stosowanych rozwiązań z zakresu WLB w firmach respondentów, a także stopnia ich wykorzystania;
  
• skutków stosowanych rozwiązań ułatwiających godzenie pracy z życiem pozazawodowym oraz w sferze życia zawodowego i rodzinnego.
  

Ankieta była skierowana do pracowników najemnych, a więc do osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w przedsiębiorstwie publicznym lub u pracodawcy prywatnego. 

• Sadowska-Snarska C., Elastyczne formy pracy jako instrument ułatwiający godzenie życia zawodowego i rodzinnego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2007, dostęp: https://www.epnp.pl/ebook/elastyczne_formy_pracy_jako_instrument_ulatwiajacy_godzenie_zycia_zawodowego_z_rodzinnym; 
  
• Sadowska-Snarska C., Rozwiązania wspierające równowagę między życiem zawodowym i osobistym, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2008, dostęp: https://www.epnp.pl/ebook/A08266_rozwiazania_wspierajace