Dlaczego warto zadbać o swój work-life balance?
Joanna Kotzian
Równowaga pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym jest jednym z warunków zachowania zdrowia, dobrego samopoczucia i satysfakcji z życia i pracy. Brak tej równowagi może prowadzić do frustracji, problemów rodzinnych, wypalenia zawodowego a nawet do poważnych chorób.
Warunek dobrostanu
W codziennym życiu wszyscy musimy godzić wymagania związane z pracą zawodową z życiem rodzinnym, potrzebami utrzymywania relacji ze znajomymi, odpoczynku i rozrywki. Nie jest to proste ze względu na tempo i styl życia współczesnego człowieka, któremu wciąż na wszystko brakuje czasu. Ciągłe poszukiwanie równowagi pomiędzy różnymi sferami jest jednak konieczne, ponieważ jej brak prowadzi do spadku satysfakcji zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Osoby, które utraciły poczucie work-life balance mają coraz większe trudności z wypełnianiem zobowiązań rodzinnych, doświadczają poczucia winy, że nie są w stanie zapewnić dzieciom odpowiedniej opieki, w związkach takich osób pojawiają się konflikty, które często prowadzą do ich rozpadu. Jednocześnie osoby te nie mają czasu na rozwijanie swoich zainteresowań i pasji, zaniedbują podtrzymywanie relacji ze znajomymi, co pogłębia u nich poczucie osamotnienia.
Podporządkowanie całego życia pracy nie przekłada się też na pozytywne rezultaty dla kariery zawodowej. Początkowo praca jest dla nas źródłem satysfakcji i wartością nadającą sens naszemu życiu. Trudno jednak zbyt długo pracować na pełnych obrotach, zwłaszcza jeśli w innych sferach życia zaliczamy kolejne porażki. Z czasem w wyniku przepracowania następuje spadek efektywności i jakości naszej pracy, popadamy w konflikty z kolegami i klientami, odczuwamy utrudnienia w komunikacji interpersonalnej, popełniamy błędy w postrzeganiu i ocenie sytuacji społecznych. W nasze zachowanie wkrada się apatia, zniechęcenie, rozdrażnienie, tracimy zdolność koncentracji, pojawia się poczucie frustracji, że nasze poświęcenie nie zostało docenione przez pracodawcę. Prowadzi to do spadku poczucia własnej wartości i sprawia, że praca staje się dla nas źródłem dyskomfortu.
Problem ten dotyczy nas wszystkich. Na różnych etapach życia zmieniają się nasze role życiowe i społeczne, a wraz z nimi obowiązki. Osoby na starcie kariery zawodowej muszą często godzić pracę z edukacją, młodzi rodzice borykają się z problemem zapewnienia opieki nad dziećmi, osoby w średnim wieku są często obciążone dodatkowymi obowiązkami opiekuńczymi nad starzejącymi się rodzicami, chorymi lub niepełnosprawnymi członkami rodziny.1
Rys.1 Równowaga pomiędzy różnymi strefami życia
Zagrożenia dla zdrowia
Długotrwałe poczucie braku równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym nie jest obojętne dla psychicznej i fizycznej kondycji człowieka. Może prowadzić do nadmiernego stresu, wyczerpania emocjonalnego i pracoholizmu. Z badań wynika, że zaburzony work-life balance 12-krotnie zwiększa ryzyko wypalenia zawodowego, 6-krotnie zwiększa prawdopodobieństwo podlegania silnemu stresowi w pracy i 3-krotnie podnosi ryzyko wystąpienia stanów depresyjnych2. Nadmierne obciążenia w pracy są także przyczyną zaburzeń łaknienia i sięgania po używki (nikotynę, alkohol, narkotyki).
Zaburzonemu poczuciu równowagi praca-życie prywatne najczęściej towarzyszy wysoki poziom stresu. Długotrwałe podleganie wysokim wymaganiom i napięciom w pracy może utrudniać aktywność życiową i zawodową, a w konsekwencji prowadzić do poważnych zaburzeń i kłopotów ze zdrowiem. Długotrwały i silny stres może zwiększać naszą podatność na wirusy i bakterie, wrzody żołądka i dwunastnicy, nadciśnienie, chorobę wieńcową, zawał serca i depresję. Stres może prowadzić również do rozwoju chorób psychosomatycznych lub zaostrzyć objawy zaistniałej choroby. Najtrudniejszą i najgroźniejszą sytuacją jest ta, w której człowiek nie widzi możliwości zmiany warunków, w jakich się znalazł. W jego ocenie sytuacja jest bez wyjścia, a konsekwencją takiej postawy jest utrata poczucia sensu i chęci życia.3
Odpowiedzią organizmu na długotrwały stres, którego źródłem jest praca bywa także wypalenie zawodowe. Zagrożeni wystąpieniem tego zjawiska są zwłaszcza pracownicy, którzy stawiają sobie ambitne cele zawodowe i mają wysokie oczekiwania wobec pracy. Sama praca stanowi w ich życiu istotną wartość, identyfikują się z nią i pragną czerpać z niej poczucie sensu własnej egzystencji.4
Dla pracowników i ich rodzin |
---|
|
To tylko praca
Praca jest procesem, który nigdy się nie kończy. Nawet jeśli w bardzo krótkim czasie zrealizujemy jedno zadanie, natychmiast pojawi się kolejne. Część firm dąży do ograniczania liczby etatów i realizacji jak największej liczby zadań przy zaangażowaniu jak najmniejszej liczby ludzi. Rośnie jednak także świadomość pracodawców, którzy zaczynają dostrzegać, że pozostawanie długo w pracy nie musi być oznaką pracowitości, lecz braku efektywności (pracownik nie potrafi zarządzać pracą w przewidzianym na nią czasie). Jeśli jednak trafimy do firmy, której kultura sprzyja pozostawaniu po godzinach i nadmiernej eksploatacji pracowników, warto pamiętać zdanie przypisywane prezydentowi Indii dr APJ Abdul Kalamowi: „Kochaj swoją pracę, ale nie kochaj swojej firmy, bo nie wiesz, kiedy Twoja firma przestanie kochać Ciebie.”
Nawet jeśli wykonujemy niezwykle pasjonujący zawód, praca nie powinna nam przesłaniać reszty świata. Musimy znaleźć czas na życie rodzinne, budowanie relacji społecznych, relaks i rozrywkę. Nie uczymy się przecież całe życie po to, by stać się maszyną do zarabiania pieniędzy. Tylko pod warunkiem właściwego rozłożenia sił i zaangażowania pomiędzy różne sfery życia mamy szansę na osiągnięcie dobrostanu, czyli poczucia zadowolenia z fizycznego, psychicznego i społecznego stanu własnego życia.